- केदार गौतम
माओवादी भित्रको वैचारिक अन्तर्संघर्ष यतिबेला नयाँ मोडमा पुगेको छ । ३ गते आयोजित नेवाः, तामसालिङ र विशेष राज्य समितिका जिल्ला सदस्यहरूसम्मको राजनीतिक प्रशिक्षण कार्यक्रम पार्टीका उपाध्यक्ष डा. बाबुराम भट्टराईले बहिष्कार गरेपछि अन्तर्संघर्ष नयाँ मोडमा प्रवेश गरेको सार्वजनिक खुलासा भएको छ ।
कुनै पनि जीवित राजनीतिक पार्टीभित्र बहस, छलफल, मतमतान्तर र अन्तर्संघर्ष हुनु अत्यन्तै स्वभाविक, जायज र सामान्य/नियमित प्रक्रिया नै हो । तर, एकीकृत नेकपा (माओवादी) जस्तो विगतदेखि फलामे अनुशासन कायम गर्दै आएको र दसवर्षे जनयुद्धका कठिनतम घडीहरू समेत सफलतापूर्वक पार गरेको पार्टीको शीर्ष तहबाटै अहिले जुन खालका विवाद सतहमा प्रकट भएका छन्, यसलाई भने सुहाउँदो विषय मान्न सकिँदैन । पन्ध्र हजारभन्दा बढी सहिदहरूको रगत, डेढ हजारभन्दा बढी बेपत्ता योद्धाहरूको त्याग, लाखौं पूर्णकालीन एवं सक्रिय नेता-कार्यकर्ताहरूको परिश्रम, करोडौं समर्थक-शुभचिन्तक र मतदाता एवं सहयोगी जनताको भरोसाको मूल्य चुक्ता गर्ने जिम्मेवारी काँधमा बोकेका माओवादी उच्च नेताहरूबाट यतिबेला जुन विवेक, धैर्यता, साहस, वीरता र त्यागको अपेक्षा गरिएको छ; कतै त्यो पूरा हुन नसक्ने पो हो कि भन्नेजस्ता आशंका पलाउन थालेका छन्- जसको तत्काल निवारण गर्नु माओवादी नेताहरूको प्राथमिक दायित्व बन्न पुगेको छ ।
पार्टी भित्रका कुनै अमूक नेता, पक्ष वा विचार-समूहलाई अत्यन्तै 'माया र स्नेह' गरेजस्तो स्वाङ पार्दै त्यसैको बहाना, आड र आवरणमा पहिले मूल नेतृत्व र मुख्य पार्टी-संयन्त्रलाई ध्वस्त पारिसकेपछि फेरि आफैंले उचालेको नेता, पक्ष वा विचार-समूहलाई समाप्त पार्ने दुष्प्रयत्न निरन्तर जारी राख्नु प्रतिक्रियावादी-साम्राज्यवादीहरूको 'मूल धर्म' नै हो भन्ने यथार्थतालाई विद्वान्, समर्पित एवं इतिहास-रचना गरिसकेका वरिष्ठ नेताहरूले बुझ्न सकेनन् होला भनेर कसैले पनि पत्याउँदैन । संविधानसभा भित्रको एउटा मामुली संवैधानिक समितिको सभापतिमा समेत कुनै हालतमा विजयी हुन नदिने वातारण बनाएका प्रतिक्रियावादीहरूले राजनीतिक परिस्थितिमा कुनै परिवर्तन नआईकन यतिबेला '... लाई प्रधानमन्त्री बनाउने पक्षमा ७३% जनमत रहेको...' प्रायोजित हल्ला पिटाउनुका पछाडिको गम्भीर षडयन्त्रलाई चिर्ने प्रयत्न किन गर्दैनन् माओवादी मिडियाहरू ? नेपालमा प्रधानमन्त्रीको चयन गर्ने मिडियाहरूले हो कि सभासद्-सांसद्हरूले ? ती मिडियाहरूले भनेकै पात्रलाई प्रधानमन्त्री बन्न माओवादीको संख्याले नपुग्नेजति थप सभासद् संख्याको नामावली प्रस्तुत गर्न सक्छन् उनीहरू ? त्यस्ता मिडियासँग यो प्रश्न सोध्न किन हिच्किचाइरहेछन् माओवादी मिडियाहरू ? प्रतिक्रियावादी-यथास्थितिवादी खेमाले क्रान्तिकारी पक्ष र मुक्तिकामी जनताविरुद्ध अन्तिम लडाइँको तयारीस्वरूप यतिबेला लडाइँको समग्र मोर्चा नै 'मिडिया-वार' तर्फ केन्द्रित गरिरहेको तथ्य दिनको घाम झैं छर्लङ्ग छ ।
अर्को कुन तथ्यलाई पनि प्रस्टताका साथ भन्नैपर्ने हुन्छ भने- शान्ति-प्रक्रिया यता माओवादीले सधैं हार्ने गरेको र निरन्तर हारिरहेको मोर्चा भनेकै 'मिडिया-वार' को मोर्चा हो । टेलिभिजन, अनलाइन, रेडियो र प्रिन्ट -मिडिया अन्तर्गतका त्रैमासिक, द्वैमासिक, मासिक, साप्ताहिक र दैनिक सहित संगठनैपिच्छे, गुटैपिच्छे र नेतैपिच्छे सयौं सञ्चारमाध्यमको धनी भईकन पनि निरन्तर 'मिडिया-वार' हारिरहनु माओवादीको नियति बन्न पुगेको छ । यसलाई के भन्ने ? मिडिया क्षेत्रमा कार्यरत मझौला र तल्लो तहका कार्यकर्ताको अक्षमता वा अयोग्यता कि तिनका नीति निर्माता, योजनाकार र नेतृत्वकर्ताको असक्षमता ? कि माओवादी मिडिया-मोर्चाको 'लक्ष्य' नै निरन्तर हारिरहनु हो ?
यतिबेला यथास्थितिवादी-प्रतिक्रियावादी र साम्राज्यवादी तत्त्वहरूले नेपाली जनता र माओवादी पार्टीका सामु कि त नाङ्गो आत्मसमर्पण नत्र बहादुरीपूर्ण प्रतिरोधको चुनौती खडा गरिसकेको स्थिति छ । ठीक यसै 'शुभसाइत' मा उनीहरूले 'मिडिया-वार' को निशाना पार्टीको आधिकारिक कार्यदिशा, कार्यनीति, कार्ययोजना र मुख्य नेतृत्व-पंक्तिविरुद्ध सोझ्याइरहेका छन् । घरेलु प्रतिक्रियावाद र विश्व साम्राज्यवाद एकगठ हुँदै सम्भवतः इतिहासकै सर्वाधिक उत्कर्षतामा 'मिडिया-युद्ध' छेडिरहेको वर्तमानमा माओवादी मिडिया-मोर्चाको प्रतिरोध निष्प्रभावी देखिनु विडम्बनाको विषय भएको छ । अझ पार्टी भित्रको अन्तर्संघर्षको बहानामा यसैबेला आधिकारिक प्रकाशन संस्था 'जनादेश' दुर्घटनाग्रस्त बन्न पुग्नु खेदजनक विषय हो ।
बाहृय वर्गसंघर्षको प्रतिबिम्बन स्वरूप पार्टी भित्रको अन्तर्संघर्ष पनि तीव्र र घनीभूत हुने भाषण र 'प्रशिक्षण' त माओवादी नेताहरूले वर्षौंदेखि गर्दै आइरहेकै हुन् । यसको समुचित एवं वैज्ञानिक व्यवस्थापन गरी 'विचार अभिव्यक्तिमा स्वतन्त्रता, कामकारबाहीमा एकरूपता' भन्ने लेनिनवादी संगठनात्मक मान्यताको प्रयोगमा कमी देखापर्नु र अराजकताले टाउको उठाउनुमा को-को के-कति जिम्मेवार छन्, त्यसको हिसाबकिताब त अवश्य नै हुँदै जाला, त्यतापट्टिको चासो यस टिप्पणीको आशय होइन । तर, पार्टी र आन्दोलनभित्र अन्तर्विरोध तीव्र भएको चाल पाउनासाथ बाहिरबाट दुश्मनले पनि त्यसैबखत मौका छोप्ने सामान्य कुरालाई समेत बिर्सेर, क्रान्ति र प्रतिक्रान्ति निर्णांयक विन्दुबाट टक्कराइरहेको र क्रान्तिकारी तप्का इतिहासकै सर्वाधिक संवेदनशील क्षणको सामना गरिरहेको अनि दुश्मनले 'मिडिया-वार' उत्कर्षमा पुर्याइरहेको समयमा स्वयं माओवादी मिडिया-मोर्चाका कतिपयले चाहिँ 'अयोग्यतामा डिस्टिङसन' हात पार्नेगरी लगभग विपक्षी मिडिया-सेनाकै लाइनमा उभिन पुगेको देखिनु दुःखद् आश्चर्य भएको छ ।
इतिहासका अनेकौं कठिनतम् र जटिलतम् घडीहरूको सफलतापूर्वक सामना गर्दै महान् कृष्ण सेनहरूले कायम गरेको आदर्श यसपटक नराम्रोसँग भत्कन पुगेको यथार्थतालाई आत्मसात् गरी सम्बन्धित पक्ष गम्भीर बन्नु जरुरी छ । सारतः माओवादी मिडिया-मोर्चाको खस्कँदो प्रभावकारिता र यस पटकको दुर्घटना समेत पनि पार्टीभित्र क्रमशः अस्वस्थ बन्दै गइरहेको अन्तर्संघर्षकै प्रतिबिम्बन त हो नै साथसाथै, 'मिडिया-वार' का जटिलता, 'मिडिया-वार' ले वर्तमानमा हासिल गरेको उत्कर्षताका सन्दर्भमा यस मोर्चाको भूमिका र महत्त्वलाई नजरअन्दाज गर्नुको परिणामका रूपमा पनि यस परिघटनालाई लिनु पर्दछ । 'सूचना-प्रविधिको युग' भनिँदै आएको एक्काईसौं शताब्दीमा जबसम्म माओवादी मिडिया-मोर्चा प्रतिगामी-साम्राज्यवादी मिडिया-मोर्चामाथि हावी हुन सक्दैन, तबसम्म जनवादी राज्यसत्ता स्थापना गर्नु वा स्थापना भइहाले पनि टिकाउनु फलामको च्युरा चपाउनु सरह हुनेछ भन्ने यथार्थतालाई सम्बद्ध पक्षले बेलैमा आत्मसात् गर्नु जरुरी छ ।
